بررسی فنوتیپی و ژنوتیپی بیماران مبتلا به شارکوت ماری توث های شایع در ایران

نوروپاتی های محیطی از شایع ترین اختلالات نورولوژیکی محسوب می شوند که پیش زمینه ارثی در بیش از 20 درصد آنها به اثبات رسیده است. نوروپاتی های ارثی از حیث کلینیکی و ژنتیکی بسیار هتروژن می باشند. شارکوت ماری توث (cmt) یک بیماری هتروژن در دستگاه عصبی محیطی انسان با شیوع 1:2500 می باشد. اگرچه امروزه پیشرفت های بسیاری در زمینه شناخت ژنتیکی این بیماری حاصل گشته است ولی همچنان طبقه بندی بر اساس خصوصیات نوروفیزیولوژیکی که cmt را به دو نوع کلی دمیلینه شونده و آکسونال تقسیم می کند، بهترین طبقه بندی برای نزدیک تر شدن به تشخیص صحیح می باشد. علائم cmt در اندام های دیستال به دلیل درگیری بلندترین فیبرهای عصبی همراه با pes cavus وclub foot و سپس با بدشکلی هایی در دست ها به صورت clawhand بروز می یابد. از خون 32 خانواده ایرانی و در مجموع بیش از 150 نفر از اعضای خانواده آنها با تشخیص کلینیکی cmt چه از نوع آکسونوپاتی و چه میلینوپاتی استخراج dna صورت گرفت، سپس با بررسی آنالیز پیوستگی توسط مارکرهای ژنتیکی انتخابی با lod score بالا، احتمال درگیر بودن ژن های pmp22 و mpz به ترتیب توسط مارکرهای d17s921، d17s261،d17s122 و d1s2705، d1s2675، d1s2771 در افراد بیمار بررسی گردید. سپس با مارکرهای dxs6789، dxs981 و dxs7132 پیوسته به ژن gjb1 به بررسی انواع وابسته به x این بیماری پرداخته شد. با رد احتمال درگیر بودن ژنهای مذکور در خانواده های بررسی شده، با استفاده از مارکرهای d8s286،d8s551 و d8s164 نوع اتوزومال مغلوب این بیماری و شایع ترین ژن مرتبط با آن یعنی ژن gdap1 مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام pcr، محصولات بر روی ژل پلی آکریلامید %8 و %12 برده شدند و پس از رنگ آمیزی نقره باندها بررسی گردید. در 6 خانواده مضاعف شدگی (cmt1a) و در یک خانواده حذف در ژن pmp22 مشاهده شد. همچنین یک خانواده وابسته به x تشخیص داده شد. برای اطمینان از نتایج حاصل شده هر شش اگزون ژن های mpz و gdap1 و ناحیه پروموتر و اگزون کد شونده ژن gjb1 تعیین توالی مستقیم شد. نتایج حاصل از بررسی آنالیز پیوستگی با مارکرهای x مورد تأیید قرار گرفت و در تعیین توالی ژن مربوطه وقوع یک جهش نقطه ای جدید ( m194i (c.582g>c و پلی مورفیسم جدید( s225s (c.675c>a در اگزون دوم ژنgjb1 که ایجاد کننده بیماری cmtx1 می باشد، برای اولین بار در این خانواده ایرانی دیده شد. بررسی پدر بزرگ مادری بیمار فرد مبتلا و هتروزیگوت بودن مادر وی برای جهش فوق و نظر به اینکه این تغییر اسیدآمینه ای در هیچ یک از گروه های کنترل مشاهده نشد، تأییدی بر صحت یافته های حاصل شده می باشد. در ژن gdap1 نیز یک اضافه شدن نوکلئوتیدی جدیدinst) 99-98(c. در کدون 33 اگزون اول این ژن مشاهده شد. این یافته نیز توسط تعیین توالی پدر و مادر فرد بیمار تأیید گشت. پلی مورفیسم ( s196s (c.507t>g در 4 خانواده در اگزون 4 ژن gdap1 دیده شد. همچنین پلی مورفیسم های ( g200g (c.600g>a و ( s228s (c.684c>a به ترتیب در 2 و 1 خانواده در اگزون های 5 و 6 ژن mpz مشاهده گردید. این تحقیق مؤثر بودن استفاده از مارکرهای ژنتیکی وابسته به x را در تشخیص x-linked بودن بیماری شارکوت ماری توث و استفاده از مارکرهای pmp22 در تشخیص مضاعف شدگی یا حذف این ژن را نشان می دهد. برای ژن mpz که در ایجاد cmt1b، cmt2i و cmt2j نقش دارد و همچنین ژن gdap1 که ایجاد کننده انواع cmt2h، cmt2k و cmt4a می باشد، تعیین توالی مستقیم تمامی اگزون های ژن های مذکور بهترین روش برای تشخیص بیماری شارکوت ماری توث خواهد بود. از نتایج این مطالعه می توان در تشخیص پیش از تولد و تعیین افراد ناقل بهره جست.